Co zrobić, gdy pracodawca wypowiedział umowę o pracę na czas nieokreślony?

Otrzymanie przez pracownika wypowiedzenia umowy o pracę z całą pewnością nie należy do miłych zdarzeń w trakcie kariery zawodowej. Kiedy jednak się zdarza, a pracownik czuje się pokrzywdzony taka decyzją pracodawcy, zaczyna się zastanawiać, czy może coś zrobić, by odzyskać utracone stanowisko pracy lub otrzymać jakąś inną rekompensatę z tego tytułu. Odpowiedź jest oczywiście twierdząca, a przysługujące w takiej sytuacji roszczenia, których pracownik może dochodzić przed sądem pracy,  uzależnione są  od rodzaju umowy o pracę, która została wypowiedziana.

W sytuacji, gdy pracodawca wypowiedział umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, pracownik może dochodzić: uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenia do pracy lub odszkodowania.

Wystąpienie z żądaniem uznania wypowiedzenia za bezskuteczne może mieć miejsce, gdy okres wypowiedzenia jeszcze biegnie, a tym samym do rozwiązania umowy jeszcze nie doszło. Mimo spełnienia powyższej przesłanki, sąd pracy nie uwzględni roszczenia pracownika, jeśli uzna, że uwzględnienie takiego roszczenia jest niemożliwe lub niecelowe. Podobnie będzie w przypadku roszczenia o przywrócenie do pracy. Wówczas sąd orzeknie o odszkodowaniu. Przywrócenia do pracy oraz uznania wypowiedzenia za bezskuteczne sąd nie może odmówić jednak pracownikowi w wieku przedemerytalnym, pracownicy w ciąży, pracownikowi korzystającemu z urlopu macierzyńskiego oraz pracownikowi korzystającemu z ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy na mocy przepisów szczególnych, chyba że pracodawca znajduje się w stanie upadłości lub likwidacji, wówczas sąd orzeknie o odszkodowaniu.

Roszczenie o przywrócenie do pracy przysługuje, gdy okres wypowiedzenia już minął, a tym samym umowa uległa rozwiązaniu. Pracownikowi przywróconemu do pracy przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie dłużej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiąc to wynagrodzenie przysługuje maksymalnie za 1 miesiąc. Powyższe ograniczenia co do wysokości wynagrodzenia nie mają jednak zastosowania w stosunku do pracowników w wieku przedemerytalnym, pracownic w ciąży, pracowników korzystających z urlopu macierzyńskiego oraz pracowników korzystających z ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy na mocy przepisów szczególnych. W przypadku tych kategorii osób wynagrodzenie przysługuje za cały okres pozostawania bez pracy.

Trzeci rodzaj roszczenia, czyli odszkodowanie przysługuje pracownikowi w wysokości wynagrodzenie za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia. Tym samym, jeśli pracownik ma 3 miesięczny okres wypowiedzenia to odszkodowanie, które zostanie mu zasądzone musi wynosić tyle, co jego wynagrodzenie za okres 3 miesięcy, chyba że w umowie o pracę przewidziano wyższą wysokość odszkodowania. Jeśli natomiast pracownik ma krótszy okres wypowiedzenia to odszkodowanie to nie może być niższe niż wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, jednak może być ono przyznane w wysokości wyższej, to jest do wysokości wynagrodzenia za okres 3 miesięcy.

Aby pracownik mógł wystąpić z jednym z ww. żądań do sądu pracy wypowiedzenie umowy o pracę musi być nieuzasadnione bądź niezgodne z prawem, czyli naruszać przepisy prawa pracy o wypowiadaniu umów o pracę.

Z naruszeniem przepisów prawa pracy o wypowiadaniu umów o pracę na czas nieokreślony mamy do czynienia, gdy pracodawca: nie dokona wypowiedzenia umowy o pracę na piśmie, nie wskaże w wypowiedzeniu przyczyny je uzasadniającej, naruszy obowiązek konsultacji wypowiedzenia z zakładowa organizacją związkowa lub gdy wypowie umowę pracownikowi, co do którego przepisy prawa przewidują zakaz wypowiedzenia umowy o pracę.

Co do przesłanki niezasadności wypowiedzenia, to w kodeksie pracy nie znajdziemy przepisu, który zawierałby katalog przyczyn uzasadniających wypowiedzenie ani też takiego, który mówiłby jakie przyczyny wypowiedzenia są niezasadne. Tym samym to sąd indywidualnie, w każdym przypadku, ocenia czy dane wypowiedzenie było uzasadnione, czy też nie, a pracodawca ma udowodnić przed sądem, że wskazana przez niego w wypowiedzeniu przyczyna jest zasadna.

Na przestrzeni ostatnich lat Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach jako okoliczności, które mogą uzasadniać wypowiedzenie wskazywał m.in. na: utratę zaufania, prowadzenie działalności konkurencyjnej, długotrwałą nieusprawiedliwioną nieobecność.

Autor: Anna Karczmarz

Photo credit: Waponi / Foter / CC BY