Małżeńska wspólność majątkowa, a mozliwość rozporządzania nieruchomością wchodzącą w skład majątku wspólnego

Wyobraźmy sobie nieruchomość, która wchodzi w skład majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową  Państwa X, czyli będącą wspólną własnością Pani X i Pana X. Jakie prawa ma każde z nich względem tej nieruchomości?

Po pierwsze trzeba wyjaśnić na czym polega małżeńska wspólność majątkowa i jak wyglądają kwestie własności rzeczy nią objętych.

O ile małżonkowie nie postanowią inaczej, z chwilą zawarcia małżeństwa, z mocy ustawy powstaje między nimi wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Tym samym, zostają wyodrębnione trzy masy majątkowe: majątek wspólny, majątek osobisty żony i majątek osobisty męża.

Do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.).
5. przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków, nawet gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowili.

Wspólność majątkowa małżonków jest wspólnością łączną, co oznacza, że udziały małżonków są nieokreślone. Ponieważ  żaden z małżonków nie ma oznaczonego udziału, rozporządzanie udziałem w majątku wspólnym nie jest możliwe. Każdemu z małżonków przysługują natomiast jednakowe uprawnienia względem całego majątku objętego współwłasnością.

Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, poza wyjątkami wskazanymi w przepisach prawa, czyli dokonywać czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. Drugi małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez  małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej.

Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

Wracając do naszej nieruchomości, Państwo X mają nieruchomość, która wchodzi w skład ich majątku wspólnego. W praktyce, jeśli chodzi o ich prawa do rozporządzania tą nieruchomością, oznacza to, że:

1. Zarówno Pan X jak i Pani X  są uprawnieni do współposiadania nieruchomości oraz korzystania z niej w takim zakresie jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka.
2. Pani X wraz z Panem X mogą wspólnie rozporządzać nieruchomością, co oznacza, że mogą ją zbyć lub darować osobie trzeciej, w drodze czynności prawnej dokonanej wspólnie.
3. Jeżeli jedno z małżonków chce dokonać zbycia, obciążenia lub darowizny nieruchomości, a także oddać nieruchomość do używania lub pobierania z niej pożytków (np.: dzierżawa) musi uzyskać zgodę drugiego małżonka. Jednostronna czynność prawna dokonana bez takiej zgody będzie nieważna. Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. W sytuacji, gdy jeden z małżonków odmawia zgody wymaganej do dokonania czynności prawnej, albo jeżeli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Sąd udziela zezwolenia, jeżeli dokonania czynności wymaga dobro rodziny.
4. Ani Pan X, ani Pani X nie mogą ani zbyć, ani darować udziału w posiadanej nieruchomości, gdyż jak wspomniano wyżej żadne z nich nie ma określonego udziału w tejże nieruchomości.
5. Ani Pan X, ani Pani X nie mogą rozporządzać udziałem, który w razie ustania wspólności majątkowej (np. w wypadku orzeczenia przez sąd rozwodu) przypadnie im w tej nieruchomości.

Photo credit: MSVG via Foter.com / CC BY